Τενέα - Tenea

Παυσανίου «Κορινθιακά» V, 4-5

Ἀσωποῦ(1) μὲν περὶ τοιαῦτα ἤκουσα, ἐκ δὲ τοῦ Ἀκροκορίνθου(2) τραπεῖσι τὴν ὀρεινὴν πύλη τέ ἐστιν ἡ Τενεατικὴ καὶ Εἰληθυίας(3) ἱερόν, ἑξήκοντα δὲ ἀπέχει μάλιστα στάδια(8) ἡ καλουμένη Τενέα(5), οἱ δὲ ἄνθρωποί φασιν οἱ ταύτῃ Τρῶες(4) εἶναι, αἰχμάλωτοι δὲ ὑπὸ Ἑλλήνων ἐκ Τενέδου γενόμενοι ἐνταῦθα Ἀγαμέμνονος(6) δόντος οἰκεῖσαι, καὶ διὰ τοῦτο θεῶν μάλιστα Ἀπόλλωνα(7) τιμῶσιν.

Καί γιά μέν τόν Ασωπό(1) αυτά άκουσα· από δέ τόν Ακροκόρινθο(2) όταν προχωρήσουμε πρός τά ορεινά βρίσκουμε τήν Τενεατική πύλη καί τό ιερό τής Ειληθυίας·(3) η δέ καλουμένη Τενέα(5) απέχει εξήντα στάδια(8) καί οι κάτοικοί της λέγεται ότι είναι Τρώες(4), από τούς αιχμαλώτους πού έφεραν οι Έλληνες από τήν Τένεδο, τούς οποίους ο Αγαμέμνων(6) εγκατέστησε εκεί· καί γι’ αυτό από τούς θεούς τιμούν περισσότερο τόν Απόλλωνα.(7)

About  Aesop this is what I have heard. from Acrocorinth when we advance towards the  mountain we find the Teneatic gate and the sanctuary of Eilethyia. the town of Tenea is located at a distance of sixty stades  from there and it is said that her inhabitants are Trojans, descendants of the captives brought by the Greeks from Tenedos, and were located there by Agamemnon. this is why among all the gods they honor more Apollo.

1.-  Ασωπός, ο’ (Μυθ.) ποτάμιος θεός, γυιός τού Ωκεανού’ προσωποποίησις τών ομωνύμων ποταμών τής Βοιωτίας, τής Σικυωνίας καί τής Φλιασίας χώρας.

2.- Ακροκόρινθος, ο’ απόκρημνο μικρόν όρος κοντά στήν Κόρινθο, ύψους 575 μ.’ στούς πρόποδες αυτού βρισκόταν η Παλαιά Κόρινθος. Κατά τήν αρχαιότητα ο τύραννος τής πόλεως Περίανδρος (629-585 π.Χ.) εγκατέστησε στόν Ακροκ.  τήν έδρα τής εξουσίας του. Κατά τό 243 π.Χ., ο Ακροκ. κατελήφθη υπό τού στρατηγού τής Αχαϊκής Συμπολιτείας Αράτου. Κατά τήν επιδρομή τών Φράγκων, τό φρούριο δέν μπόρεσε ν’ αντισταθή νικηφόρα, ο δέ υπερασπιστής του Λέων Σγουρός αυτοκτόνησε, πέφτοντας έφιππος στόν γκρεμό. Ακολούθως περιήλθε στούς Παλαιολόγους, στούς Ενετούς καί στούς Τούρκους, οι οποίοι τόν παρέδωσαν στούς Έλληνες τήν 14^η Ιαν 1829.

3.- Ειλείθυια, Ειλήθυια, η’ (Μυθ.) παλαιοτάτη θεότητα, μορφή τής κρητικής Μητρός Θεάς, προστάτιδα τού τοκετού, ταυτιζομένη πότε πότε μέ τήν Αρτέμιδα καί τήν Ήρα’ πάρα πολύ παλαιός τόπος λατρείας αυτής είναι τό σπήλαιο κοντά στόν Αμνισό τής Κρήτης..

4.- Τρώς, Τρωός , ο’ σύμφωνα μέ τήν μυθολογία ο γενάρχης τών Τρώων ήταν ο Τρώς, εξ ού καί η επωνυμία’ ως πρόγονός του καταγράφεται ο Δάρδανος, γυιός τού Διός καί τής Ατλαντίδος Ηλέκτρας./ ως εθνικόν, ο κάτοικος τής Τροίας.

Τρώες’ ένας από τούς πλέον φημισμένους λαούς τού αρχαίου κόσμου, λόγω τής εκστρατείας τών Αχαιών εναντίον τής πόλεώς τους Τροίας. Σημειωτέον ότι τό όνομα τής πόλεως στόν Όμηρο είναι Ίλιον (ακριβέστερα Fίλιον-Βίλιον μέ δίγαμμα), ενώ Ιλιάς είναι «έπος γιά τήν ιστορία τού Ιλίου». Τό όνομα Τροία αναφέρεται επίσης από τόν Όμηρο (π.χ. στήν Οδύσσεια) αλλά δευτερευόντως.

Τροία, η (αρχ.)’ πόλις στό ΒΔ άκρο τής Μικράς Ασίας, μετονομασθείσα πιό αργά σέ Ίλιον (ή Ίλιος). Κατά τήν παράδοσιν υπέστη δεκαετή πολιορκία υπό τών Αχαιών, η οποία αποτελεί τό θέμα τής «Ιλιάδος» τού Ομήρου. Στήν υποτιθεμένη θέσι τής Τροίας, κοντά στό τουρκικό χωριό Χισσαρλίκ (αρχαία Πέργαμος), οι Γερμανοί αρχαιολόγοι Σλήμαν καί Δαίρπφελντ βρήκαν κατά τίς διεξαχθείσες ανασκαφές ίχνη εννέα αλλεπαλλήνων οικισμών, εκ τών οποίων ο αρχαιότερος ανάγεται στό 3000 π.Χ. Η καλουμένη «Τροία VII» η οποία αντιστοιχεί στήν περίοδο 1500-1184 π.Χ. είναι πιθανώς η αλωθείσα υπό τών Αχαιών.

5.- Τένεδος, η’ αρχαία Λεύκοφρυς’ νήσος τού ΒΑ Αιγαίου έναντι τής εισόδου τού Ελλησπόντου. Απελευθερώθη τό 1912, αλλά τό 1923 περιήλθε καί πάλι στήν Τουρκία δυνάμει τής Συνθήκης τής Λωζάννης.

6.- Αγαμέμνων, -ονος, ο’ βασιλέας τών Μυκηνών’ αρχηγός τών Ελλήνων στήν εκστρατεία κατά τής Τροίας’ όταν επέστρεψε στίς Μυκήνες, εδολοφονήθη υπό τής συζύγου του Κλυταιμνήστρας και τού Αιγίσθου, μέ τόν οποίον αυτή συζούσε κατά τήν μακράν απουσία τού βασιλέως’ ο γυιός τού Αγαμέμνονος Ορέστης,  εκδικούμενος τόν φόνο τού πατέρα του, εφόνευσε τόν Αίγισθο καί τήν μητέρα του’ όρα τραγωδία τού Αισχύλου «Ορέστεια»..

7.- Απόλλων, -ωνος, ο’ (εκ τού απολλύω=καταστρέφω ή εκ τού απέλλω=εμποδίζω τό κακό)’ ένας από τού δώδεκα Ολυμπίους θεούς, γυιός τού Διός & τής Λητούς, πανελληνία θεότητα, κυρίως τού φωτός, τής μουσικής και τής μαντικής, γι’ αυτό  εκαλείτο Φοίβος, Μουσηγέτης καί Πύθιος’ όντας βρέφος παρέλαβε τό Μαντείο τών Δελφών, αφού κατατόξευσε τόν φρουρό τού Μαντείου δράκοντα Πύθωνα, εξ ού καί η επωνυμία’ επονομάζεται επίσης Λοξίας γιά τό διφορούμενο τών χρησμών τού Μαντείου τών Δελφών, τό κυριώτερον ιερό του’ ιερά του δένδρα η δάφνη, ο φοίνικας, η εληά’ σύμβολά του η λύρα, τό τόξο, τά βέλη καί ο τρίποδας.

8.- Στάδιον, τό’ (αρχ.) μονάδα μήκους ισουμένη πρός εκατόν οργυιές* ή εξακοσίους πόδες ή πρός έξι πλέθρα** /

(νέα) μονάδα μήκους ίση μέ 185,2 μ. / χώρος εδικώς διαρρυθμισμένος πρός τέλεσιν αθλητικών αγώνων

*οργυιά, η’ μετρική μονάδα χρησιμοποιουμένη συνήθως γιά τήν μέτρησι βάθους υδάτων, ισοδυναμούσα (κατά τό αγγλοσαξων. σύστημα) πρός 6 πόδας ή 1,83 μ.

**πλέθρον, τό’ μονάδα μήκους ισουμένη πρός 29,57 μ. καί επιφανείας  874 τ.μ. Κατά τήν αρχαιότητα ήταν ισοδύναμο πρός 100 ελληνικούς πόδες ή 10 ακαίνες*** ή τό έκτον τού σταδίου.

***άκαινα, η’ τό έχον αιχμή, αγκάθι, βούκεντρο.