Πρώτη Επιστολή
Βασιλικό Προξενείο Δανίας
19 Ιουνίου 1914
Σμύρνη
Ημερολόγιο Τόμ. 72 – Αρ. 5 Ταραχές στην πόλη Αϊδιν [Τραλλέων]
Αξιότιμε Κύριε,
Έχω την τιμή να επιβεβαιώσω την επιστολή μου της 16 του τρέχοντος και να αναφέρω στην Εξοχότητα σας τα ακόλουθα.
Περίπου πριν 3 μήνες ο Γενικός Κυβερνήτης της Σμύρνης εκτελώντας, όπως καταλαβαίνω, οδηγίες του Υπουργείου [Εσωτερικών], επιθεώρησε κωμοπόλεις που βρίσκονται στις ακτές αυτής της περιοχής. Φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια αυτής της διοικητικής περιοδείας έδωσε ημιεπίσημες εντολές στον κυβερνήτη [kaymakam] της επαρχίας να αναγκάσει τους Έλληνες κάτοικους να εκκενώσουν την περιοχή. Δεν υπήρξε διαταγή για την απέλαση, αλλά οι Τούρκοι κρατικοί λειτουργοί αναμενόταν να χρησιμοποιήσουν υποχθόνια καταπιεστικά μέτρα, που είναι τόσο γνωστά σε αυτούς.
Παρόμοιες οδηγίες, όπως καταλαβαίνω, δόθηκαν τους κυβερνήτες των άλλων παραθαλάσσιων επαρχιών.
Αφορμή για αυτά τα μέτρα ήταν, εξ όσων συμπεραίνω, ότι όσο καιρό οι Έλληνες έχουν στην κατοχή τους τη Χίο και τη Μυτιλήνη, η παρουσία ομοεθνούς πληθυσμού στην αντίπερα παραλία, αποτελεί πηγή κινδύνου για την Αυτοκρατορία. Ως αποτέλεσμα αυτών των οδηγιών, κηρύχτηκε αμέσως αυστηρός αποκλεισμός και πάρθηκαν πολλά και διάφορα μέτρα, τα οποία υποχρέωσαν τον πληθυσμό να εγκαταλείψει τις περιοχές του και τα σπίτια του.
Καθώς οι ραγιάδες Έλληνες μαζεύτηκαν στα χωράφια τους, αποφασίστηκε να ληφθούν πιο αυστηρά μέτρα.
Η μετανάστευση Θρακιωτών και Μακεδόνων [τούρκων] προσφύγων, έδωσε την ευκαιρία στους τοπικούς κρατικούς λειτουργούς για πιο σκληρά μέτρα.
Ένα από τα μέτρα προσδιόριζε μια ανακοίνωση, που εκδόθηκε σχετικά με την στέγαση των μουχατζίριδων [τούρκων προσφύγων] και όριζε ότι ένα δωμάτιο από κάθε τρία που ανήκαν στους ραγιάδες Έλληνες, πρέπει να δοθεί στους Τούρκους πρόσφυγες. Επί πλέον οι τοπικές κρατικές αρχές είχαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν ότι θα τηρηθούν αυτές τις διαταγές.
Τα αποτελέσματα εύκολα γίνονται αντιληπτά. Οι Έλληνες ραγιάδες αδυνατώντας να ζήσουν με τους «επισκέπτες» [δική μου έμφαση], άρχισαν να μεταναστεύουν, πουλώντας τις περιουσίες τους όσο, όσο, και ψάχνοντας για καινούργια γη προς χρήση τους. Ασφαλώς η διαδικασία ήταν αργή και σε μια περιοχή όπου οι χωρικοί έχουν λίγα χρήματα, ήταν φυσικά δύσκολη η ρευστοποίηση περιουσιών από την μια μέρα στην άλλη.
Οι τοπικές αρχές τότε αποφάσισαν να δράσουν και από τη Διοίκηση στάλθηκαν πιο αυταρχικές διαταγές.
Ως άμεσο αποτέλεσμα αυτών των διαταγών ήταν να σημειωθούν ταραχές στην περιοχή Έδρεμιτ, στην παραλία απέναντι από το βόρειο τμήμα της Μυτιλήνης.
Μετά από φανερούς υπαινιγμούς ότι θα ήταν σκόπιμο να φύγουν [οι Έλληνες] από τον τόπο τους και μετά από απειλές ότι θα φονευθούν εάν δεν φύγουν, οι απειλές άρχισαν να πραγματοποιούνται με την δολοφονία των χωρικών που γυρνούσαν από τα χωράφια τους και με ενέδρες εναντίον των κατοίκων των πόλεων.
Επικράτησε βασίλειο τρόμου και οι πανικοβλημένοι Έλληνες διεύφευγαν όσο γρήγορα μπορούσαν στο γειτονικό νησί, τη Μυτιλήνη.
Σύντομα η διαφυγή εξαπλώθηκε στις περιοχές Κεμέρ, Κιλισέκιοϊ, Κινίκ, Πέργαμος και Σόμα. Εξοπλισμένες συμμορίες βασιβοζούκιδων επιτέθηκαν στους κάτοικους, έκλεψαν τα ζωντανά τους, τους έδιωξαν από τα αγροκτήματά τους και τους τα πήραν βίαια.
Επακολούθησε λεηλασία, γυναίκες και κορίτσια βιάσθηκαν, μερικά πέθαναν από την κακομεταχείριση, παιδιά που ακόμα βύζαιναν εκτελέστηκαν ή σφαγιάσθηκαν με τις μάνες τους.
Αυτοί οι αιμοσταγείς απεσταλμένοι της «δήθεν συνταγματικής κυβέρνησης» που δεν αρκέστηκαν στον διωγμό των ραγιάδων, επιτέθηκαν τις περιουσίες των ξένων, έδιωξαν τους εργαζόμενους τους, έκλεψαν τα ζωντανά τους και λεηλάτησαν τα αγροκτήματα τους. Η απάντηση στα παράπονα που υποβλήθηκαν στις Αρχές, ήταν: «αφήστε τους ξένους να φύγουν και αγοράστε αγροκτήματα στη δική τους γη».
Από την Πέργαμο οι συμμορίες προχώρησαν στην περιοχή Ντίκιλι εκδιώκοντας τους κάτοικους και λεηλατώντας την πόλη. Μετά διασπάστηκαν και μερικές συμμορίες κατευθύνθηκαν προς τη Μενεμένη και άλλες πήγαν προς το νότο στην περιοχή Φωκαίων.
Στην περιοχή της Μενεμένης, λεηλάτησαν τα χωριά του Αλιαγά και Γκερένκιοϊ και οι φοβισμένοι κάτοικοι διέφυγαν προς κάθε κατεύθυνση.
Στο χωριό Σερένκιοϊ της ίδια περιοχής οι κάτοικοι ήταν αποφασισμένοι να αντισταθούν και μια γερή μάχη έλαβε χώρα, η οποία κράτησε από τις 08.30 το βράδυ μέχρι τις 01.00 το πρωί, όταν τα πυρομαχικά των χωρικών τελείωσαν. Μια σκληρή σωματική μάχη ακολούθησε, όπου οι αμυνόμενοι - μικρή μειοψηφία - έπεσαν υπερασπίζοντας ηρωικά τη ζωή τους και την τιμή των γυναικών τους.
Οι λίγοι επιζώντες που ξέφυγαν, αναζήτησαν άσυλο στην Μενεμένη, την οποία την απειλούσαν οι συμμορίες, αλλά καθώς αυτή η πόλη είχε περίπου 20.000 κάτοικους, δεν τόλμησαν να της επιτεθούν. Πάντως ικανοποιήθηκαν, πυροβολώντας τους κάτοικους που προσπάθησαν να ξεφύγουν από την πόλη. Έτσι οι κάτοικοι αποφάσισαν να διαφύγουν, αλλά πριν φύγουν, ελπίζοντας ίσως ακόμη σε μια λύση, αποφάσισαν να διώξουν πρώτα τις γυναίκες και τις κόρες τους.
Στις 13 του τρέχοντος μηνός, περίπου 700 γυναίκες και 300-400 παιδιά ήλθαν στον σιδηροδρομικό σταθμό με σκοπό να πάρουν το τρένο για τη Σμύρνη, αλλά η κυβέρνηση έδωσε εντολή να μην τους δοθούν εισιτήρια και το τρένο πέρασε χωρίς να σταματήσει.
Οι σκηνές που ακολούθησαν είναι απερίγραπτες τα δάκρυα και οι κραυγές των γυναικών, τα κλάματα των παιδιών, οι προσπάθειες των ανδρών να προσπαθούν να σταματήσουν το τρένο όλα αποδείχθηκαν μάταια. Η χωροφυλακή τους ανάγκασε να απομακρυνθούν και με μαύρη απόγνωση στην καρδιά τους και λύπη για μια ακόμη φορά κατευθύνθηκαν προς το σπίτια που είχαν εγκαταλείψει.
Λίγα μίλια πιο κάτω στο χωριό Ουλουτζάκ οι βασιβοζούκηδες απομάκρυναν όλα τα ζωντανά που άνηκαν στους Έλληνες και με την απειλή θανάτου τους διέταξαν να εγκαταλήψουν το χωριό. Οι άτυχοι χωρικοί ήταν διατεθειμένοι να συμμορφωθούν με τις αυθαίρετες διαταγές, όμως για μια ακόμη φορά, με εντολή του Νομάρχη (Βαλί), απαγορεύτηκε στο σταθμάρχης να εκδώσει εισιτήρια και τα τρένα πέρασαν χωρίς να σταματήσουν.
Φοβισμένοι να επιστρέψουν, στριμώχτηκαν για δυό μέρες και νύχτες στην περιοχή του σταθμού, μάταια καλώντας τους επιβάτες των τρένων που περνούσαν να τους σταλθεί βοήθεια.
Θα πάρω το θάρρος να συνεχίσω την αναφορά μου σε μερικές ημέρες, μόλις φθάσουν αξιόπιστες λεπτομέρειες από την περιοχή.
Εν τω μεταξύ, παραμένω πιστός υπηρέτης της Εξοχότητάς σας.
Yπογραφή
