//
Ένα βράδυ επιστρέφαμε από τόν δρόμο Κορυτσά-Λεσκοβίκι καί ήλθαμε σ' ένα μέρος πάνω στά αλβανικά σύνορα όπου η γέφυρα είχε ανατιναχθεί καί οι Έλληνες είχαν κτίσει ένα πλωτό γεφύρωμα γιά νά περάσουν απέναντι. Επί δύο μέρες έβρεχε ασταμάτητα καί τά φορτηγά είχαν οργώσει τό λειβάδι πού είχε γίνει μιά πηχτή μάζα από λάσπη. Τώρα, στίς 10 η ώρα τό βράδυ, τό κρύο ήταν τσουχτερό καί σού τρυπούσε τά κόκκαλα. Τά μεγάλα μας φώτα τού αυτοκινήτου αποκάλυπταν καμμιά εικοσαριά στρατιώτες πού δούλευαν στά σκοτεινά. Δέν είχαν ούτε φανάρι, ούτε άλλου είδους φωτισμό, κανένα, αλλά περνούσαν χέρι μέ χέρι κάτι κοτρώνες καί τίς τοποθετούσαν στά αυλάκια πού άφηναν οι ρόδες. Τά παπούτσια τους ήταν μούσκεμα καί φαγωμένα από τήν λάσπη καί τό νερό. Οι στρατιώτες βουτούσαν τά χέρια τους μέσα στήν λάσπη μέχρι τόν αγκώνα, καί τοποθετούσαν τίς κοτρώνες μόνο μέ τήν άφή. Δούλευαν σταθερά καί σβέλτα. Πιό σβέλτα τώρα, γιατί εκείνοι πού ήσαν κοντύτερα σέ μάς είχαν επί τέλους γιά μερικά λεπτά λίγο φώς νά κάνουν τήν δουλειά τους.
Καθώς τούς προσπερνούσαμε είδα τά λασπωμένα χέρια τους, τά πασαλειμμένα πρόσωπα καί τίς βρώμικες γενειάδες. Ήσαν τά χέρια ανθρώπων πού κρατούνε τήν ελευθερία καί τής δίνουν τήν αιώνια αξία της. Ήσαν τά χέρια πού βοηθούσαν στήν συνέχιση τής ελληνικής προέλασης μέσα στήν Αλβανία, χωρίς διακοπή. Πάνω απ' όλα, ήσαν τά χέρια πού ο Μουσσολίνι δέν υπελόγιζε. Ήσαν χέρια δυνατά καί άν τάβλεπε κανείς όπως τά είδα εγώ, ήταν όμορφα καί καθαρά. Όλη η λάσπη σ' εκείνες τίς άγριες, αδάμαστες κοιλάδες, δέν μπορούσε νά τό αλλάξει ποτέ αυτό. Κάνει διαφορά όταν οι άνθρωποι πολεμούν μέ καθαρά χέρια.
Ως ανταποκριτής στό μέτωπο, γνώρισα πολλά: συναδελφωσύνη, κάμποσο κίνδυνο καί κακουχίες, περιπέτειες, δυνατά γέλια καί βαθειά λύπη, απογοήτευση καί ανέλπιστη χαρά, μιά πίστη πού ήρεμα κατασταλάζει όλο καί βαθύτερα. Είχα πάρα πολλές εμπειρίες πού θά μείνουν ως μέρος τού εαυτού μου γιά τήν υπόλοιπη ζωή μου. Αλλά απ' όλες αυτές, τίποτα δέν είναι πιό πλούσιο καί πιό ολόκαρδα αληθινό από αυτό εδώ: Είχα τό ανεκτίμητο προνόμιο νά δουλεύω καί νά ζώ, καί μερικές φορές νά συμμετέχω λίγο στούς κινδύνους τους, νά ζώ μέ ανθρώπους πού γι' αυτούς η ελευθερία είναι η ίδια η πνοή τής ζωής, καί ο θάνατος - απλώς ένα επεισόδιο.
Leland Stowe «ΝΟ OTHER ROAD ΤΟ FREEDOM»
(Από τό βιβλίο τού Homer W Davis «GREECE FIGHTS: ΤΗΕ PEOPLE BEHIND ΤΗΕ FRONT»)
(σελ. 137)
Χαιρετούσε μ' ένα λουλούδι
Κάτι καινούργιο υπήρχε στήν ατμόσφαιρα. Κάτι υπήρχε στίς φωνές τών στρατιωτών, όταν φώναζαν κι’ όταν τραγουδούσαν ...
Αλλά πίσω από τό υψηλό τους φρόνημα, οι Έλληνες γνώριζαν τό σκληρό τίμημα τού απεγνωσμένου αγώνα τους γιά τήν ελευθερία.
Άμα γελούσαν, γελούσαν μέ τό γέλιο τού γενναίου. Καμμιά φορά, έξαφνα, τά χαμόγελα κέρωναν στά χείλια τους. Μία ημέρα, καθώς ανεβαίναμε μέ τό ταξί σέ μία κεντρική λεωφόρο, ένα πλήθος πού ζητωκραύγαζε, μπλοκάρισε τόν δρόμο μπροστά μας.
Οι άνθρωποι χαιρετούσαν καί φώναζαν καί έρριχναν λουλούδια. Πεταχθήκαμε έξω από τό ταξί καί προχωρήσαμε βιαστικά. Σκορπούσαν λουλούδια στά παράθυρα ενός λεωφορείου.
Είδαμε μία ολόκληρη σειρά από λεωφορεία. Ήσαν γεμάτα μέ τούς πρώτους τραυματίες πού μετεφέροντο στήν Αθήνα. Στό πρώτο λεωφορείο, ένας στρατιώτης μέ μπανταρισμένο κεφάλι βρισκόταν κατάκοιτος πάνω σ' ένα φορείο. Είχε τραυματισθή καί στό σώμα, γιατί δέν μπορούσε νά σηκωθή. Αλλά είχε γυρίσει στό πλάϊ, κρατούσε σέ κάθε χέρι από ένα τριαντάφυλλο καί έγνεφε στά πλήθη. Καί χαμογελούσε. Τά λεωφορεία είρχοντο τό ένα πίσω από τό άλλο. Άνδρες καί γυναίκες ζητωκραύγαζαν, μερικοί απ' αυτούς πνίγοντας τ' αναφυλλητά στόν λαιμό τους. Τότε είδα έναν στρατιώτη πού είχε μισοστηριχθή όρθιος πάνω σέ μία νοσοκόμα. Δέν μπορούσα νά δώ επιδέσμους, αλλά τό πρόσωπό του είχε μία περίεργη έκφραση.
Δέν μπορούσε νά χαμογελάση κανονικά. Καθώς μέ προσπέρασε τό λεωφορείο, σηκώθηκα στίς μύτες τών ποδιών καί κοίταξα μέσα. Καί τά δύο πόδια τού στρατιώτη έλλειπαν, ήσαν κομμένα. Αλλά χαιρετούσε μ' ένα λουλούδι, κουνώντας το αργά, καί πάλι χαιρετούσε καθώς τό λεωφορείο απομακρυνόταν από τό πλήθος. Αρχίσαμε νά περπατάμε πίσω, πρός τό ξενοδοχείο. Δύο Ελληνοπούλες, ίσα μέ 20 χρονών, περπατούσαν κοντά μας, η μία από τίς δύο μελαχροινή κι’ όμορφη, όπως είναι συχνά οι Αθηναίες. Τά χείλη της έτρεμαν καί σκούπιζε τά δάκρυα από τά μάτια της. Σέ όλον τόν δρόμο είχε πέσει σιγή ...
Leland Stowe
«ΝΟ OTHER ROAD ΤΟ FREEDOM»
Από τό βιβλίο τού Homer Daνis «GREECE FIGHTS ΤΗΕ PEOPLE BEHIND ΤΗΕ FRONT»
(σελ. 226-227)
