Βόλος, 20/5/2010
Αγαπητοί φίλοι του θεάτρου αρχαίας Σικυώνας,
Mε αφορμή τη θεαματική κινητοποίησή σας για ανασκαφή και συντήρηση του αρχαίου θεάτρου με σκοπό την προβολή και επαναλειτουργία του, θα ήθελα να σας ενημερώσω για τις πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στο πλάτωμα της αρχαίας Σικυώνος έτσι ώστε να δούμε την πρότασή σας μέσα στην ευρύτερη προσπάθεια για προστασία και προβολή της αρχαίας πόλης.
Από το 1996 μέχρι σήμερα ο υπογράφων, καταρχάς ως διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Βerkeley και αργότερα ως καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας-Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχει διενεργήσει αρχαιολογικές έρευνες επιφανείας στη Σικυώνα και την επικράτειά της (αρχαία Σικυωνία) με σκοπό τον εντοπισμό, καταγραφή και μελέτη των καταλοίπων της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας από την απώτερη αρχαιότητα μέχρι την Τουρκοκρατία. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας καταγράφηκε πλήθος αρχαιολογικών θέσεων που ανάγουν την κατοίκηση στη Σικυωνία στα Νεολιθικά χρόνια (6η χιλιετία π.Χ.) και τεκμηριώνουν την ακμή της πόλης κατά την κλασική αρχαιότητα. Προϊόν της έρευνας στην επικράτεια της αρχαίας Σικυώνος είναι ένας τόμος που εκδίδεται εντός του 2010 από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών με τίτλο "Land of Sikyon: archaeology and history of a Greek city-state". Από το 2004 κ.ε. οι προσπάθειές μας επικεντρώθηκαν στον αστικό χώρο με σκοπό την διερεύνηση της αρχαιολογίας του πλατώματος της αρχαίας πόλης. Μετά από 6 ερευνητικές περιόδους (2004-2009), καλύφθηκε με εντατική αρχαιολογική έρευνα επιφανείας και γεωφυσική έρευνα (έρευνα υπεδάφους με γεωφυσικές μεθόδους) έκταση μεγαλύτερη των 1000 στρεμμάτων, και προέκυψε πληθώρα στοιχείων για την έκταση της αρχαίας πόλης, τη ρυμοτομία της, τα τείχη, τα δημόσια κτίρια, τα ιερά, τις οικίες και τα εργαστήριά της (προκαταρκτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων ανά έτος είναι αναρτημένη στο διαδίκτυο: http://extras.ha.uth.gr/sikyon).
Είμαστε πλέον σε θέση να προτείνουμε τις ακόλουθες δράσεις με στόχο την προστασία και πολύπλευρη ανάδειξη του πολιτισμού της αρχαίας Σικυώνος:
α) την αγορά συγκεκριμένου αγροτεμαχίου όπου έχουμε εντοπίσει οικιστικά κατάλοιπα με σκοπό την ανασκαφή συμπλέγματος οικιών εντός ενός αρχαίου οικοδομικού τετραγώνου. Μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε τη μορφή μιας αρχαίας Σικυώνιας οικίας.
β) την αγορά ενός δεύτερου αγροτεμαχίου όπου εντοπίσαμε ίχνη αρχαίων κεραμεικών εργαστηρίων. Μέχρι σήμερα αγνοούσαμε την εγχώρια κεραμεική, και η ανασκαφή χαρακτηριστικών κεραμεικών κλιβάνων θα μας βοηθήσει να ταυτίσουμε τα κεραμεικά προϊόντα της Σικυώνας και να ανιχνεύσουμε τη διασπορά τους ανά τον αρχαίο κόσμο.
γ) την αγορά των υπόλοιπων αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός του αρχαίου σταδίου, έτσι ώστε το στάδιο, που είναι ένα από τα σημαντικότερα της Πελοποννήσου, να προστατευθεί αποτελεσματικά.
δ) την ανασκαφή του ιερού που εντοπίσαμε βορείως του γυμνασίου (εντός του περιφραγμένου αρχαιολογικού χώρου) και πιθανότατα ταυτίζεται με το ιερό της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος.
ε) την αποπεράτωση της ανασκαφής του αρχαίου θεάτρου και τη συντήρηση του.
Κατανοώ τη σημασία και το συμβολισμό του αρχαίου θεάτρου για όλους εμάς που ζούμε και εργαζόμαστε στη Σικυώνα αλλά η ανασκαφή του θεάτρου δεν μπορεί παρά να είναι ένας μόνο από τους άξονες ενός μεγάλου προγράμματος ανασκαφής και ανάδειξης της αρχαίας Σικυώνος και φοβάμαι όχι της απολύτου προτεραιότητας. Επίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι τυχόν ανασκαφή του θεάτρου θα αποδείξει την εκτεταμένη λιθοθηρία, δηλαδή την αφαίρεση δεκάδων εδωλίων ανά τους αιώνες για χρήση τους ως οικοδομικό υλικό. Με άλλα λόγια μετά από μια ενδεχομένη ανασκαφή του κοίλου θα πρέπει να δρομολογηθεί καταρχάς συντήρηση του εύθρυπτου πωρόλιθου, και έπειτα συμπλήρωση των εδωλίων που λείπουν. Το παράδειγμα του Διονυσιακού θεάτρου των Αθηνών φανερώνει ότι η δεύτερη δράση είναι αφενός πολυδάπανη και εξαιρετικά χρονοβόρα αφετέρου επιστημονικά αμφισβητήσιμη, κυρίως στην περίπτωση όπου το νέο υλικό είναι πολλαπλάσιο του σωζόμενου. Στην καλύτερη περίπτωση, και μετά από πολυετείς προσπάθειες και έξοδα, θα έχουμε καταφέρει να αποκαλύψουμε ολόκληρο το θέατρο αλλά είναι άκρως αμφίβολο εάν η κατάστασή του θα επιτρέψει τη μελλοντική χρήση του για παραστάσεις. Αντιθέτως εάν εστιάσουμε στην αποκάλυψη μιας αρχαίας συνοικίας, ενός εργαστηρίου κεραμεικής και ενός σημαντικού ιερού παρά την αρχαία αγορά, τότε θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε διάφορες πτυχές της ζωής και της δημιουργίας των αρχαίων Σικυωνίων και να αναδείξουμε πολύπλευρα την αρχαία πόλη.
Προϋπόθεση για οποιαδήποτε ανασκαφική δραστηριότητα είναι η εξασφάλιση μόνιμου και επαρκούς αποθηκευτικού χώρου για αποθήκευση και συντήρηση των ευρημάτων. Η αποθήκη Καλλιανιώτη που η Νομαρχία Κορινθίας εκμίσθωσε για λογαριασμό του ΥΠΠΟ ύστερα από δική μου πρωτοβουλία έχει πλέον κορεσθεί και πρέπει άμεσα ο Δήμος Σικυωνίων σε συνεργασία με τη ΛΖ' ΕΠΚΑ να μεριμνήσει για νέα αποθήκη στο Βασιλικό.
Είμαι στη διάθεσή σας για να συζητήσουμε τα παραπάνω θέματα. Ας ξεκινήσουμε μαζί την προσπάθεια για εξεύρεση πόρων για να αποκαλύψουμε, προστατεύσουμε και αναδείξουμε το θησαυρό που λέγεται αρχαία Σικυώνα. Είναι στο χέρι μας να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο, πόλο έλξης και εκπαίδευσης για όλο τον κόσμο.
Με φιλικούς χαιρετισμούς,
Γιάννης Α. Λώλος
Επ. Καθηγητής Παν/μίου Θεσσαλίας
Διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος στην αρχαία Σικυώνα
